Kể chuyện EURO 1960: Nơi 'Mũi tên bạc' bị ngăn lại bởi quyền lực

Vào năm 1958, tức là 31 năm sau khi Delaunay lần đầu trình bày về ý tưởng EURO và 3 năm sau ngày mất của ông, kỳ đại hội đầu tiên được triển khai. Khác với thể thức hiện đại, vòng chung kết thời điểm đó sẽ chỉ có 4 quốc gia tham dự. Trong khi đó, có tới 17 đội tham gia nên buộc phải xuất hiện những vòng loại.

Ở vòng loại đầu tiên có thể tạm gọi là vòng 1/8 như cách hiểu ngày nay, đội tuyển Liên Xô đi tiên phong. Trên sân trung tâm Lenin, các cầu thủ đội chủ nhà đã làm nức lòng hơn 100.000 người hâm mộ khi đánh bại Hungary với tỷ số 3-1 ở trận lượt đi. Lượt về không tưng bừng như vậy khi chỉ có 1 bàn thắng trên đất Hungary nhưng kết quả 4-1 chung cuộc là quá đủ để Liên Xô giành tấm vé đầu tiên bước vào vòng tứ kết.

Trong khi đó, một đại gia khác của lục địa già khi đó là Tây Ban Nha cũng dễ dàng đánh bại Ba Lan với tổng tỷ số 7-2 để hừng hực tiến vào vòng trong. Những lá thăm may rủi đưa La Roja đối đầu đội bóng đến từ miễn viễn đông của châu lục là Nga. Một trận long tranh hổ đấu hứa hẹn sẽ diễn ra khi Tây Ban Nha đang sở hữu chân sút huyền thoại Alfredo di Stefano. Hỗ trợ cho siêu tiền đạo có biệt danh "Mũi tên bạc" này còn có những trợ thủ khét tiếng Luis Suarez và Laszlo Kubala.

Còn ở bên kia chiến tuyến, Liên Xô sở hữu "Nhện đen" Lev Yashin. Với thủ môn tài ba bậc nhất lịch sử, Liên Xô thách thức mọi hàng công. Một bên có siêu thủ môn, một bên có siêu tiền đạo. Cuộc chiến Liên Xô - Tây Ban Nha nóng lên từ trước khi bóng lăn, xuất hiện trên các trang báo là đầy rẫy những chiến thư khiêu khích nhau. Tất cả tạo nên một phông nền tuyệt hảo cho trận cầu đình đám của thế kỷ.

Nhưng nếu bóng đá chỉ là trò chơi của Di Stefano và Lev Yashin, chuyện đã đơn giản hơn thực tế rất nhiều. Nhưng bóng đá của năm 1960 thì bị chi phối mạnh mẽ bởi những chính trị gia. Đơn cử như ở Tây Ban Nha thì là nhà độc tài Franco. Với mối thù sẵn có với người Liên Xô, Franco nhìn trận đấu sắp tới với ánh mắt đầy tiêu cực.

Franco không thể không nhìn ra lợi ích từ trận đấu này, khi ý đồ tuyên truyền của ông sẽ càng nâng cao hơn nếu những Di Stefano, Luis Suarez và Laszlo Kubala sút tung lưới Lev Yashin. Nhưng Franco lại không thích những quy định của giải đấu, không thích việc cờ của các quốc gia khác cũng được treo lên, và cả đội khách cũng có quyền hát quốc ca. 

Nhưng trước khi cơn bão đến là mặt hồ yên lặng. Không có một động tĩnh nào từ phía Tây Ban Nha. Những người Liên Xô vẫn tưởng trận đấu diễn ra như kế hoạch và thế là họ lên kế hoạch chuẩn bị cực kỳ công phu, làm một chuỗi giao hữu với nhiều CLB lớn tại châu Âu trước khi về nước nghỉ dưỡng ở những resort hạng sang vốn chỉ dành cho các yếu nhân.

Màn chạy đà cuối cùng của Liên Xô là chiến thắng 7-1 trước Ba Lan, trận đấu mà có vài trinh sát viên Tây Ban Nha cũng đến quan sát. Thậm chí, phía Tây Ban Nha còn đề nghị vẫn đá trận lượt đi ở Moscow, nhưng muốn tổ chức trận lượt về ở một nơi trung lập - điều bị UEFA phản đối. 

Nhưng đến ngày 25/5/1960, chỉ đúng 2 ngày trước khi toàn đội Tây Ban Nha di chuyển sang Moscow, các cầu thủ được thông báo họ sẽ ở yên một chỗ và không có trận đấu nào cả. Di Stefano, người vốn đã bỏ lỡ các kỳ World Cup liên tiếp, phản ứng vô cùng tức giận. Ông cùng những đồng đội của mình đi tìm bằng được những người có trách nhiệm để hỏi cho ra nhẽ, chỉ để nhận được câu trả lời: "Lệnh từ bên trên, Franco nói không".

Bất chiến tự nhiên thành, người Liên Xô sau đó tiến đến Pháp để tham dự Vòng chung kết EURO 1960 và cuối cùng cũng trở thành nhà vô địch đầu tiên của giải đấu. Nhưng thắng kiểu này là một nỗi đau, nỗi đau cho bóng đá chân chính.