Bóng đá là thứ nằm trong đầu

1. Trong một cái nhìn lướt qua, Schick không sở hữu một vẻ ngoài gợi lên nhiều hy vọng về “nghệ sĩ tính”. Dáng dấp và thể hình lênh khênh lực lưỡng của anh, nhất là với những ai không có điều kiện theo dõi Bundesliga, hướng suy nghĩ của người xem đến Jan Koller, Vratislav Lokvenc hay Tomas Skuhravy – những trung phong tháp pháo đúng nghĩa từng đứng trên đỉnh hàng công Czech và Tiệp Khắc – hơn là sự tinh quái và nhanh nhẹn của Milan Baros hoặc Vladimir Smicer.  

Hoặc Karel Poborsky. Cú lốp bóng hạ Vitor Baia ở EURO 06 bất hủ ấy vẫn luôn chờ đợi được tái hiện, bởi nền tảng và chất lượng kỹ thuật của bóng đá Czech vẫn là điều không phải bàn cãi. Nhưng, có mấy ai mong đợi Patrik Schick đảm nhiệm và hoàn tất sứ mệnh đó? 

Pha dội bom phút 42, khi anh bật cao hơn để hất tung nỗ lực kháng cự của hai cái bóng áo tím than vạm vỡ, hợp với vai trò của anh, với những diễn giải về lối chơi từ thể hình của anh, và với cả những ý niệm phổ biến của bóng đá hiện đại hơn. 

Việc những số 10 cổ điển – những “nhạc trưởng” đúng nghĩa, những người không cần bận tâm đến kỷ luật chiến thuật hay nhiệm vụ phòng ngự, mà được nhận đặc quyền thả cho trí tưởng tượng của mình thiết lập các dấu ấn – dần dần tuyệt chủng là xu hướng tất yếu, cũng là bằng chứng cho thấy bóng đá đã trở nên khắc nghiệt và khắc khổ đến thế nào.

2. Tốc độ, gọn ghẽ và bài bản, đó là những đường nét chính trên diện mạo của bóng đá mười năm qua. Ngược lại, đó cũng chính là một cuộc thoái lui không thể cưỡng lại được của tính sáng tạo, sự ngẫu hứng, tinh thần nghệ sĩ, độ phiêu lãng… Bóng đá đã không chỉ còn là những cuộc chơi. Bóng đá là những núi tiền. Bóng đá đã trở thành một guồng quay tàn nhẫn, đủ sức hút cạn những niềm cảm hứng cũng như mài đến trơ khấc sự phóng khoáng trong tư duy của từng cá nhân. 

Schick mang áo số 10, nhưng anh không phải là một “số 10” như thế. Nhiệm vụ chính của anh là săn bàn, hoặc làm tường, hoặc tạo nên các khoảng trống, chứ không phải thắp lên một ánh hoa đăng rực rỡ từ vòng cung trung tâm. 

Và nghĩa là, nếu nhìn xuống bàn thắng ấy từ thiên đường, “Thánh Johann” hoàn toàn có thể mỉm cười.Chỉ là, khi cơ hội đi vào lịch sử bằng việc dám (và hơn thế là thực hiện thành công) 1 ý tưởng táo bạo điên rồ rơi xuống trước mặt, Schick không ngại ngần thử vận may. Như Jaroslav Silhavy – HLV trưởng ĐT Czech hé lộ, thì “đôi khi trong các buổi tập, cậu ấy cũng đã cố thử làm như vậy”. Nghĩa là, pha “rót bóng” đó đã được hình dung, đã nằm trong hoạch định, đã được chuẩn bị từ trước, bởi tự thân một tâm thức nghệ sĩ ẩn giấu dưới lớp vỏ chiến binh.

3. Làm một điều gì đó khác biệt, mỗi chúng ta, hẳn đều đã từng đối diện với thôi thúc đó, từ sâu thẳm nội tại. Chúng ta chán chường và căm ghét những điều lặp đi lặp lại, những cách thức vận hành cuộc chơi cuộc đời na ná nhau, những niềm vui bé mọn được cụ thể hóa bằng rất nhiều dạng số đếm. Nhưng nếu có cơ hội thay đổi, có lẽ chỉ có rất ít người hào hứng bập ngay vào. Phần đông, tha nhân không thoải mái khi phải rời khỏi “vùng an toàn”, và điều đó luôn tạo nên những tự vấn: “Có đáng phải làm thế?”, “Làm thế được gì?”, “Làm thế có thành công hay không?”. 

Không ít thì nhiều, cách chúng ta nhìn một trận đấu, một bàn thắng hoặc một cơ hội bị bỏ lỡ cũng phản ánh tư tưởng của chính mình, nhân sinh quan của chính mình, hệ giá trị mà mình tôn thờ. Giả dụ, một trận gió ngang qua khiến trái bóng từ chân Schick rơi xuống chệch khung thành, liệu tên anh có được nhắc đến nhiều như trong hiện tại? Liệu anh có phải đối diện với những đợt phản chấn, rằng đáng lẽ anh nên làm thế này, hoặc lẽ ra anh phải làm thế kia? Lúc đó, khoảng cách mới chỉ là một bàn, và việc đưa bóng đến gần khung thành hơn, khi hàng thủ Scotland vẫn còn đang xộc xệch, cũng là một lựa chọn hợp lý. 

Đó là quyền của khán giả, nếu siêu phẩm không xuất hiện. Nhưng thật may mắn cho những ai vẫn xem bóng đá là trình diễn nghệ thuật chứ không phải khoa học, không phải chiến tranh hay không phải chuyện làm ăn, Patrik Schick vẫn chọn giữ lấy quyền được “nghĩ khác” của riêng mình. Quyền được chơi bóng bằng trí tưởng tượng. 

Chỉ điều đó thôi, cũng đã là một thứ giá trị rồi.